Vertaal ervaringen van kinderen naar de beleidstafel in plaats van andersom
Vakmanschap, Veerkracht en Verbondenheid waren de centrale thema’s van de Week van de Transformatie Jeugdhulp. Een week vol inspirerende webinars en online sessies, georganiseerd door 10 gemeenten van Haaglanden, die startte op 20 november, de Dag van de Rechten van het Kind. Tijdens deze week ontmoetten professionals, ervaringsdeskundigen, bestuurders, raadsleden, managers, beleidsadviseurs, wetenschappers en opleiders elkaar in 19 sessies om inspiratie, inzichten en ervaringen uit de praktijk over de jeugdhulp uit te wisselen.
De jongeren en ouders die in verschillende sessies hun ideeën en ervaringen deelden, waren de echte hoofdrolspelers van deze week. De waarde van het betrekken van ervaringsdeskundigen is essentieel bij hulptrajecten. Door terug te gaan naar de menselijke maat kom je tot de kern van transformatie van jeugdhulp. Dit was ook de boodschap van Adéle Grosse, ervaringsdeskundige en oprichter It Starts With Me in Zuid-Afrika. Zij sloot de week af met een interessant webinar over een ‘people driven’ aanpak voor de organisatie van jeugdhulp, in plaats van een aanpak die ‘money of system driven’ is.
Landelijk ambassadeur Peter Dijkshoorn van Zorg voor de Jeugd trapte de Week af door een pleidooi te houden voor thuis of zo thuis mogelijk opgroeien en om nul uithuisplaatsingen als ambitie te hanteren. Wat daarvoor in elk geval nodig is dat we net als in sommige andere sectoren door gestructureerde evaluatie van uithuisplaatsingen beter leren welke omstandigheden bepalend zijn en wat beïnvloedingsmomenten zijn.
Uit de resultaten van de sessies komt een aantal duidelijke rode draden naar voren.
Jongeren willen gehoord, gezien en betrokken worden
De eerste is dat jongeren vooral gezien, gehoord en betrokken willen worden. Hierbij is van groot belang dat kinderen en gezinnen zelf kunnen aangeven wat zij denken nodig te hebben. Dat lijkt logisch, maar dit blijkt in de praktijk niet altijd te gebeuren. Professionals geven hierbij aan dat het geluid van de praktijk meer moet doordringen op beleidsniveau. Dit draagt bij aan het verbeteren van jeugdhulp en daarmee de transformatie.
Heb oog voor de leefomgeving van de kinderen
Een tweede rode draad betreft het belang om oog te hebben voor het systeem rond kinderen -waaronder de leefomgeving en het sociaal netwerk- en de essentiële rol van ouders daarin. Zelfs, of misschien wel juist, waar een kind en ouders van elkaar op afstand komen vanwege een jeugdbeschermingsmaatregel. Zo vertelde een ervaringsdeskundige tijdens de sessie over de beweging van NUL uithuisplaatsingen dat zij altijd boos was op haar moeder omdat die haar nooit vertelde hoe lang het zou duren en wat er ging gebeuren in de tijd dat zij niet thuis kon wonen. Ze dacht dat haar moeder alles voor haar geheim hield. Nu, jaren later, is ze erachter gekomen dat haar moeder zelf ook niets wist. Professionals hadden haar niet betrokken en niet geïnformeerd over het hele proces. Dit heeft de relatie tussen moeder en dochter destijds alleen maar moeilijker gemaakt. Deze getuigenis van een ervaringsdeskundige liet opnieuw zien dat denken vanuit menselijk perspectief in plaats vanuit systemen in de complexe wereld van de jeugdhulp makkelijker is gezegd dan gedaan.
Meer aandacht en erkenning voor uitvoerende professionals
Ten derde is het belangrijk dat er meer aandacht en erkenning komt voor professionals die in de uitvoering werken. Zeker in tijden van corona-maatregelen. Door de coronacrisis waren jeugdhulpaanbieders in eerste instantie druk om de interne organisatie van jeugdhulp op een andere manier te regelen. Professionals vroegen zich af hoe zij ondanks alle maatregelen toch goede jeugdhulp konden blijven bieden en kwamen direct met creatieve en passende oplossingen, zoals beeldbellen. Nu is er veel behoefte om de contacten tussen organisaties weer aan te halen. Wat is de gezamenlijke maatschappelijke opgave voor kinderen en gezinnen in de regio en hoe kunnen we het anders doen?