Steunpakket Welzijn Jeugd: de ondersteuning van diverse groepen jongeren in coronatijd

Nieuwsbericht | 15-04-2021 | 09:00

Het ministerie van (VWS) wil het welzijn van jongeren in coronatijd ondersteunen met het Steunpakket Welzijn Jeugd. Het pakket biedt financiële ondersteuning aan diverse projecten en initiatieven die aansluiten bij de behoeften van jongeren. Daarom ondersteunt het initiatieven op het gebied van laagdrempelige mentale ondersteuning, sociale activiteiten en activiteiten en begeleiding voor specifieke doelgroepen.

Dialoogsessie

In maart organiseerde het ministerie van VWS een dialoogsessie met verschillende jongeren. Welke impact hebben de coronamaatregelen op hun leven? Wat hebben zij nodig en waardoor zouden zij zich gesteund voelen? In dit artikel komen jongeren zelf aan het woord over wat zij nodig hebben. De initiatieven en projecten die het ministerie van VWS financiert met het steunpakket sluiten hierop aan. Een aantal hiervan wordt in dit artikel genoemd.

Aandacht en erkenning

Uit de dialoogsessie komt het volgende helder naar voren: er is behoefte aan meer aandacht en erkenning voor jongeren.

Thijs (24 jaar):

'De bereidheid om maatregelen op te volgen is groot, dat doen we niet hoofdzakelijk voor onszelf. Het wordt ons alleen niet echt in dank afgenomen.'

Thijs doelt op de negatieve media-aandacht over (lakse en feestende) jongeren.

Wouter (23 jaar):

'Jongeren worden als een grote groep gezien. Er ontstaat frustratie: eerst had ik veel begrip voor de maatregelen, nu voel ik me vooral vergeten. Ik ben een hbo-student en ik ben geen een keer genoemd in de persconferenties.'

Wouter vindt het belangrijk dat er wordt nagedacht over de specifieke behoeftes van verschillende groepen jongeren.

Actie

Toch is alleen erkenning niet genoeg: er zijn ook concrete acties nodig.

Chamaya (21 jaar):

'Je hoort vaak dat jongeren de toekomst zijn, maar vervolgens gebeurt er niet zoveel’. ’Ons moet ook een toekomst gegeven worden. Straks heb ik een enorme studieschuld en kan ik niet eens een stage vinden, laat staan een baan.'

Yodier (21 jaar):

'Verschillende groepen jongeren benoemen heeft zin, dat betekent dat er aandacht voor ons is. Die aandacht moet ook aan verschillende groepen jongeren besteed worden bij het maken van beleid.'

Praat met ons in plaats van over ons, is de boodschap. Door beter naar de behoeften van verschillende groepen jongeren te luisteren, kan de overheid jongeren ook beter ondersteunen.

Laagdrempelige mentale ondersteuning

Het steunpakket van het ministerie van VWS richt zich onder andere op laagdrempelige mentale ondersteuning. De lange wachtlijsten bij de GGZ hebben volgens jongeren een enorme impact.

Nirosha (24 jaar):

'We praten meestal over kwetsbare groepen of over jongeren, daarbij wordt te vaak vergeten dat er een overlap zit in die groepen. Een grote groep jongeren is kwetsbaar. Ook voor corona waren er studenten die al op een burn-out afstevenden.'

Wouter vult aan:

'Er is een hele grote groep die geen motivatie meer heeft, die niet uit bed kan komen. Dat is niet opgelost als de maatregelen versoepeld worden. Die groep is en blijft er; daar is een plan voor nodig.'

Ook jongeren zonder mentale kwetsbaarheid hebben het zwaar.

Suzanne (15 jaar):

'Bij mezelf en in mijn omgeving merk ik dat ook de mensen die normaal gesproken nergens last van hebben niet zo lekker gaan nu. Zelf ben ik positief ingesteld en vind ik iets niet zo snel uitzichtloos. Maar als je niet naar school of dansles kan en contact mist met anderen, ben je heel erg alleen met je gedachten. Het is een enge situatie, de steeds veranderende maatregelen zorgen voor instabiliteit. Dat maakt extra angstig.'

@ease

In 2017 werd @ease opgericht om laagdrempelig mentale ondersteuning aan te bieden zonder lange wachttijden. Jongeren kunnen met of zonder afspraak binnenlopen bij een van de vestigingen in Maastricht, Heerlen, Amsterdam, Rotterdam of Groningen. Gratis en anoniem kunnen ze terecht voor een gesprek met getrainde, jonge vrijwilligers. Daarnaast heeft @ease een chatlijn.

’Sommige jongeren vertellen over hun liefdesverdriet, anderen praten bij ons voor het eerst over seksueel misbruik’, vertelt Flore Joskin. ‘Jongeren voeren gesprekken met jongeren omdat zij elkaar vaak goed begrijpen.’

@ease biedt een luisterend oor, maar ook de mogelijkheid om jongeren door te verwijzen als dat nodig is. Op de locaties is altijd een zorgprofessional aanwezig. Sinds corona ziet Flore een toegenomen behoefte aan laagdrempelige hulp, jongeren komen ook met heftigere problematiek binnen.

Flore: ‘We willen dat jongeren snel op een goede, veilige plek terechtkunnen’. Met de steun van het VWS bereikt @ease dit doel.

Lees het praktijkverhaal '@ease biedt luisterend oor voor jongeren tussen 12 en 25 jaar'

Fysiek sociaal contact

Naast laagdrempelige mentale ondersteuning richt het steunpakket zich op initiatieven die sociale activiteiten mogelijk maken. Onder jongeren is er veel behoefte aan (fysiek) contact. De digitale moeheid is erg groot, vertelt Thijs. ’Als je al de hele dag online lessen hebt gevolgd, wil je ’s avonds niet ook nog achter een laptop zitten’. Suzanne is daarom blij dat ze nu de helft van de tijd naar school mag: ‘Daarvoor ben ik dankbaar, het maakt de situatie een stuk leefbaarder’.

Sam (12) zou het liefst weer hele dagen naar school gaan: ‘Zoveel naar een scherm kijken, is eigenlijk helemaal niet fijn en je hebt minder tijd met je vrienden’.

Jurre (12), die net als Sam in de brugklas zit, is het met hem eens. Van hem mogen de winkels gesloten blijven, als school maar weer volledig fysiek kan doorgaan. Zijn moeder vult aan: ‘Het duurt nu wel heel erg lang. Sinds december zat Jurre thuis, nu is hij drie weken weer af en aan op school. Het scheelt dat hij zijn nieuwe klasgenoten wel heeft leren kennen voor december, maar het is toch een nieuwe fase. Het zou fijn zijn als hij die contacten meer zou kunnen opbouwen. Dat is echt lastiger online. Je hebt dan een heel andere dynamiek. Ik zou gerust langer thuis werken, graag zelfs, als de scholen daardoor eerder volledig open zouden kunnen gaan. Dat zou het sociale en emotionele welzijn van jongeren heel erg helpen’.

Zelf mist Jurre vooral het sporten: ’Dat ging heel lang niet door, natuurlijk kun je ook buiten sporten maar mijn lievelingssport, trampolinespringen en Freerunning, kan nog steeds niet op de gewone manier doorgaan. Dat vind ik heel erg jammer’.

De moeder van Suzanne ziet ook de meerwaarde van zoveel mogelijk fysieke lessen. Daarnaast zou van haar de bezoekersregeling soepeler mogen: ’Voor volwassenen snap ik dat je maximaal één persoon per dag op visite mag hebben. Voor jongeren tot achttien jaar zou ik twee of drie vrienden redelijker vinden’.

Nirosha zit niet op school, maar werkt in de horeca. Ze is blij dat ze niet thuis hoeft te werken en dat ze haar collega’s in het echt kan zien. Toch mist ze het ook om meerdere vrienden tegelijk te zien.

’Online contact is niet hetzelfde. Veel mensen krijgen ook meer sociale angst van een scherm’. Ze haalt het eerste zonnige weekend van 2021 aan: ze zag de blijheid van mensen die buiten op een luchtige en laagdrempelige manier contact maakten. ’Als je elkaar fysiek ontmoet, hoef je niet de hele tijd te praten. Dat moet online wel en je kunt nu toch alleen maar praten over je zorgen, hoe “kut” het leven is, over hoe slecht je je voelt’.

Ze pleit voor het faciliteren van veilige fysieke ontmoetingen met anderen. Jongeren hebben die plekken vaak niet, omdat ze over het algemeen klein wonen.

Plek voor jongeren

Walhallab is zo’n plek. Walhallab richt zich op jongeren van 7 tot 27 jaar. Bij de hoofdlocatie in Zutphen komen met name hoogbegaafde kinderen, thuiszitters met een leerplicht, 16+ jongeren die een alcohol- of drugsprobleem hebben gehad, stagiairs en allerlei andere jongeren die graag willen bouwen en maken.

’We zeggen altijd: wij zijn de champions league onder de doe- en maakplekken’, vertelt uitvoerend bestuurslid Jeroen Hollestelle trots. ’We maken echt hele gave dingen; een jongere bouwt nu zijn eigen pizzaoven, een ander ontwerpt en bouwt zijn nieuwe slaapkamer. Dat maken werkt om jongeren en begeleiders te binden en er ontstaan persoonlijke gesprekken’.

’Bij Walhallab sturen we op eigen verantwoordelijkheid; we leggen dingen goed uit, vervolgens moeten jongeren zelf aan de slag. Zo vergroten we hun zelfvertrouwen’. Er is dan ook veel ruimte voor initiatief van jongeren. Zo ontstond tijdens corona Walhellep; een luisterlijn en chatlijn voor jongeren. Op woensdag en vrijdag zijn er muziekavonden. Door afstand houden, mondkapjes en een inschrijflijst kunnen jongeren bij Walhallab fysiek blijven samenkomen.

Zomergames

Om fysiek contact en sport weer mogelijk te maken organiseren de Krajicek Foundation, de Johan Cruyff Foundation en Sociaal Werk Nederland de Zomergames, als vervolg op de succesvolle Wintergames afgelopen winter. Dit zijn sport- en spelactiviteiten voor jongeren in hun eigen buurt. Ze worden begeleid door jongerenwerkers en buurtsportcoaches waar ze zo nodig ook terechtkunnen met problemen.

‘Activiteiten zorgen ervoor dat we jongeren kennen en zij ons kunnen bereiken als ze daaraan behoefte hebben’, vertelt Mennold Phelipa, sportbuurtwerker in Wageningen. ‘We signaleren het als jongeren niet meer naar school gaan of als ze met andere problemen kampen’. Aan de Wintergames deden ruim 55.000 jongeren in heel Nederland mee.

Coronahulpplatform

Het coronahulpplatform #nietalleen sluit ook aan bij de behoefte aan fysiek contact. Projectleider Mark de Boer: ’We willen jongeren via leuke uitdagingen achter hun scherm vandaan halen. Daarnaast geven we aandacht aan jongerenwerkers. We bieden ze een uitgebreid trainingsprogramma aan, zodat ze weten hoe ze jongeren het beste kunnen ondersteunen in deze tijd’.

Met de actie #prikpositief wil Mark jongeren aanzetten om gezamenlijk (coronaproof) activiteiten te ondernemen die leuk en tegelijkertijd zinvol zijn, zoals een burenestafette (buren inspireren om kaarten naar elkaar te sturen) en guerilla gardening (het opknappen van braakliggende stukjes in de buurt).

Mark: ‘We inspireren jongeren om hun eigen straat en de wereld iets mooier te maken.’ Daar staat iets tegenover; jongeren ‘prikken’ de acties op een online kaart en de origineelste uitvoeringen en verhalen kunnen prijzen of aandacht op tv winnen. ’We merken dat jongerenwerkers moe zijn en dat de problematiek onder jongeren toeneemt, daarom willen we ze aanmoedigen weer in actie te komen’.

#prikpositief wordt georganiseerd vanuit kerken en jongerenorganisaties met een christelijke achtergrond. Het doel is dat de actie zich als een olievlek verspreidt. Alle jongeren kunnen zich aanmelden en meedoen.

Specifieke doelgroepen

Jongeren benadrukken dat er nagedacht moet worden over verschillende groepen en behoeften. Het steunpakket ondersteunt daarom ook projecten die aansluiten bij specifieke doelgroepen. Bijvoorbeeld de JongPIT check. Femke van Zoggel: ’Wij zijn een stichting voor jongeren met een chronische, psychische aandoening of beperking. Denk aan diabetes en de ziekte van Crohn, maar ook aan autisme, PTSS of een depressie’.

JongPIT wordt gerund door dertig vrijwilligers, die ook een chronische aandoening hebben. Zelf heeft Femke jeugdreuma. ’Je hoort vaak: praat met in plaats van over de doelgroep, maar wij zijn de doelgroep’.

Met de steun van het VWS wil JongPIT wekelijkse check-ins met de jongeren houden, zoals samen een half uur bewegen. Daarnaast komt er elke maand iets leuks; een borrel, quiz of een masterclass, over je grenzen aangeven of zelfzorg bijvoorbeeld. ‘Hierdoor vergroten we sociale interactie en plezier, daarnaast creëren we structuur en maken we de jongeren mentaal weerbaar voor de korte en lange termijn’.

Lees het praktijkverhaal over JongPIT en de zorgtransitie van 18- naar 18+ voor chronisch zieke jongeren

Kwetsbare meisjes

Een andere doelgroep die specifieke aandacht nodig heeft, zijn kwetsbare meisjes tussen de 10 en 27 jaar. ’Binnen jongerenwerk zijn meisjes vaak onzichtbaarder, terwijl er veel kwetsbare meiden zijn die ondersteuning nodig hebben’, vertelt Ernst Radius van Sociaal Werk Nederland. ’Meiden uit gezinnen waar werkloosheid heerst of meiden met een licht verstandelijke beperking, worden bijvoorbeeld eerder slachtoffer van (jeugd)prostitutie en exposure door sexting’. Hij legt uit dat de verleiding hiertoe groter is geworden, omdat veel bijbaantjes door corona zijn weggevallen.

Met de financiële steun van het VWS wil hij jonge meiden aan het woord laten tijdens dialoogsessies met de gemeente. ’Wethouders hebben vaak te weinig zicht op kwetsbare jongeren, omdat zij meestal minder mondig zijn’. Via deze sessies en door de meiden opgenomen vlogs wil Ernst samen met Nadia Barquioua (directeur stichting JOZ) meer bewustzijn creëren over deze kwetsbare doelgroep. Daarnaast willen ze deze meiden versterken door peergroups en inzet van meidenwerkers.

Tips jongeren

Hebben de jongeren zelf nog tips?

Suzanne:

'Naast het feit dat er meer aandacht zou moeten zijn voor het mentale welzijn van jongeren en de impact van de coronamaatregelen op hun leven, zou het ook goed zijn als politici en docenten doorverwijzen naar de initiatieven die het steunpakket financiert. Ik wist helemaal niet dat er zulke initiatieven zijn en toch gebeurt er best veel om jongeren te ondersteunen!'

Het ministerie van VWS realiseert dit steunpakket. Dit is onderdeel van het bredere deltaplan Jeugd. Middels lokale en landelijke initiatieven dragen we bij aan het welzijn van jongeren, nu dit juist in deze tijd zo hard nodig is. Meer informatie over het steunpakket is te vinden op de website van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi).

Voor dit artikel spraken we met ouders Caroline Keijzer en Ingeborg Pronk-Stans en met de jongeren Chamaya Oppewal (21), Sam van Holst Pellekaan (12), Chris Vellenga (22), Nienke Blanc (23 ), Nirosha Matai (24 ), Thijs de Jongh (24 ), Wouter Tromp (23 ) en Yodier de Backer (21 ), Suzanne Damen (15 ) en Jurre Pronk (12).