Thema Functionaliteiten regionaal veiligheidsteam

Weblogbericht | 05-09-2023 | voor Jeugd & Gezin

Regionaal veiligheidsteam in oprichting

Vanuit het programma Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming werken 11 regionale proeftuinen aan specifieke uitvoeringsvraagstukken. Eén daarvan is het nieuw op te richten regionaal veiligheidsteam waarin functies van de Gecertificeerde Instellingen, Veilig Thuis en Raad van de Kinderbescherming samenkomen. De proeftuinen experimenteren op verschillende manieren met de nieuwe opdracht van het regionaal veiligheidsteam. Hierbij staat de vraag centraal: Hoe geven we met de werkwijze van het regionaal veiligheidsteam invulling aan de uitgangspunten van het Toekomstscenario: gezinsgericht, rechtsbeschermend & transparant, eenvoudig en lerend?

Puzzelen op het werkproces

Zo ook in de proeftuin Utrecht waar gelijkwaardigheid en maximale transparantie kernwaarden zijn voor de hulp aan kinderen en gezinnen. Dit door gezinnen continu mee te nemen in de stappen die worden gezet en hen daar expliciet toestemming voor te vragen. Dit krijgt zijn weerslag in het ontwerp van het werkproces van het regionaal veiligheidsteam. In Utrecht heet dat het EVU: Expertiseteam Veiligheid Utrecht.

Het werkproces van het EVU bestaat uit drie hoofdtaken, drie kernbesluiten en drie juridische regimes. Het werkproces is in onderstaande visualisatie weergegeven. Zoals de visualisatie laat zien is het ontwerp van het werkproces nog volop in ontwikkeling en puzzelt men op de optimale werkwijze van het EVU. Op basis van praktijkervaringen en in dialoog met anderen wordt het werkproces aangescherpt en aangevuld.

Expertise toevoegen

Het groene puzzelstukje betreft de situatie waarin het EVU gezinswerkers van de buurtteams in Utrecht ondersteunt. Dit gebeurt altijd en uitsluitend nadat het gezin uitdrukkelijk toestemming heeft verleend om het regionaal veiligheidsteam te betrekken. De ondersteuning bestaat uit het toevoegen van expertise aan de casus. Dit kan op vele manieren: van consultatie en advies naar begeleiding. Voorbeelden zijn dat een gezinswerker het EVU anoniem consulteert, of dat iemand van het EVU aansluit bij een zorgoverleg, of dat deze meegaat met de gezinswerker op huisbezoek. Afhankelijk van de vraag van het gezin kan de ondersteuning eenmalig of voor langere tijd zijn. Echter, het buurtteam is en blijft altijd ‘in the lead’. En het gezin kan altijd stoppen met de bemoeienis van het EVU.

Een grote verandering is dat het EVU in deze situaties aansluit bij het gezinsplan. En er geen eigen dossier of registratie op na houdt. Dit is ook een spannende verandering. Professionals van het EVU zijn gewend om hun afwegingen en kernbesluiten zelf te registreren. Nu is dat niet meer het geval en worden zij onderdeel van andermans rapportage waar het gezin digitaal de beschikking over heeft. Een nieuwe afhankelijkheid die vragen met zich meebrengt. Kun je op het gezinsplan vertrouwen?  Gaan ouders geen informatie wijzigen? En wat als het niet goed is? Ook voor de buurtteams verandert het een en ander. Het gezinsplan wordt meer een samenwerkingsplan en dat stelt eisen aan hun rapportagevaardigheden.

Nader onderzoek doen

Het gele puzzelstukje heeft betrekking op de situatie waarin nader onderzoek nodig is. Dit kan zijn als er geen overeenstemming is tussen betrokkenen over de zorgen die er zijn. Of als er onvoldoende vooruitgang is en het niet lukt om te komen tot een veilige situatie. Dit is niet iets wat uit de lucht komt vallen. Als er gewerkt wordt vanuit gelijkwaardigheid en transparantie dan worden gezinnen hierin meegenomen en zijn zij hiervan op de hoogte. Ook worden zij betrokken in het nemen van het kernbesluit dat er nader onderzoek nodig.

Bij het doen van nader onderzoek doen zich twee mogelijkheden voor. Allereerst is dat de mogelijkheid dat het nader onderzoek in volledige samenwerking met het gezin gebeurt. Het EVU krijgt dan de toestemming van het gezin om onder andere informatie te verzamelen en/of te delen met anderen. Het kan ook zijn dat een gezin niet meewerkt en dat bijzondere bevoegdheden moeten worden ingezet. Dit houdt onder meer in dat zonder toestemming van het gezin informatie wordt ingewonnen en gedeeld met anderen. Als het EVU besluit dat de inzet van bijzondere bevoegdheden nodig is, wordt ook gewogen of het onderzoek door een onafhankelijk derde dient plaats te vinden. Dit kan wenselijk zijn als ouders en het EVU geen overeenstemming hebben over wat nodig is om de zorgen weg te nemen.

Als nader onderzoek nodig is, begint het EVU ook met eigen dossiervorming. Het gezinsplan voldoet dan niet meer. Bij het nader onderzoek is het van belang om zaken zoals hoor- en wederhoor, kritische tegenspraak, transparantie, navolgbaarheid, rechtsgelijkheid en second opinion te organiseren. Ook is het belangrijk om het gezin, wanneer zij dat willen, te helpen een onafhankelijke cliëntondersteuner in te schakelen.

Het nader onderzoek kan leiden tot het verzoek om een juridische maatregel. Als er een juridische maatregel komt, wordt de stap gemaakt naar het blauwe puzzelstukje. Het kan echter ook zo zijn dat er geen maatregel wordt uitgesproken. Dan ligt de bal weer volledig bij het gezin. En is het aan hen om te bepalen of ze de hulpverlening willen voortzetten of niet.  

Uitvoering juridische maatregel

Bij het blauwe puzzelstukje is er sprake van een juridische maatregel en moet deze uitgevoerd worden. De praktijk laat zien dat nagenoeg alle gezinnen waarbij een OTS wordt uitgesproken al bekend zijn bij de buurtteams en het EVU. Het EVU bouwt voort op de samenwerking die er al is en werkt nu nadrukkelijker dan voorheen samen met betrokkenen en partners. Ook nu wordt er zoveel als mogelijk vanuit gelijkwaardigheid en transparantie samengewerkt met het gezin. Als het gezin niet meer wil samenwerken met de professional van het EVU dat in een eerder stadium al betrokken was bij het gezin, wordt dit serieus genomen en waar mogelijk ook gehonoreerd.

Van ontwerp naar implementatie

Het werkproces wordt in Utrecht momenteel geïntroduceerd en beproefd. Tot nu toe heeft het EVU de meeste ervaring op gedaan met de nieuwe werkwijze ten aanzien van het toevoegen van expertise (het groene puzzelstukje). Professionals van het EVU brengen hun kennis en vaardigheden in op verzoek van de buurtteams en pas na uitdrukkelijke toestemming van het gezin. De uitvoering van een juridische maatregel (het blauwe puzzelstukje) heeft het EVU tot nu toe nog het minst beproeft en vraagt dan ook nog om een verdieping.

Hoewel niet alles is uitgekristalliseerd en veel nog beproefd moet worden, zijn de ervaringen tot nu toe positief. Wel vraagt het een grote verandering van professionals. Minder vanuit controle en beheersing en meer loslaten door bijvoorbeeld in eerste instantie niet zelf een dossier op te bouwen. En veel meer te werken op basis van samenwerking met anderen, wat weer een bepaalde afhankelijkheid met zich meebrengt. Maar het werkt wel. Gezinnen voelen zich gehoord, gezien en erkend en hebben de ervaring dat ze iets mogen vinden en zeggen. Ook als gezinnen niet blij zijn met het EVU blijven zij toch samenwerken met de betrokken professionals; zelfs als de stap wordt gemaakt naar inzet van bevoegdheden.

Mocht je vragen hebben, meer informatie willen of van gedachten wilt wisselen dan kun je het beste contact opnemen met Vincent van Miert, teamleider EVU via VincentVanMiert@jeugd.buurtteamsutrecht.nl