Gemeenten en organisaties bundelen krachten tegen schulden

Weblogbericht | 16-05-2022 | voor Jeugd & Gezin

Onder toeziend oog van koningin Máxima werden de handtekeningen onder het pact ‘Naar een schuldenzorgvrij Nederland’ gezet. Het pact is op touw gezet door SchuldenlabNL, een organisatie die zich inzet om lokaal succesvolle projecten overal in Nederland toe te passen. In plaats van dat iedere gemeente zijn eigen samenwerkingen met banken, woningcorporaties, energieleveranciers en verzekeraars start, kunnen lokale Schuldenlabs van elkaar leren en eigen kennis delen.

‘Het Instituut voor Publieke Waarden analyseerde dat voor één case niet minder dan 48 instellingen bezig waren met één man in de schulden. De totale kosten van die inzet bedroegen op zeker moment € 269.000,- per jaar, 19 maal de aanvankelijke schuld.’ is op de site van SchuldenlabNL te lezen. Door onder andere financiële expertise, data-analyse, juridische kennis, projectmanagement en het inzet van het netwerk te delen, moet dit efficiënter kunnen.

Coronacrisis

Deze intensievere samenwerking komt in het jaar waarin veel Nederlanders financieel getroffen worden als geroepen. Zeker onder jongeren: het werkloosheidspercentage onder de 15- tot 25-jarigen steeg in het tweede kwartaal van 2020 met 3,2% tegenover de 0,5% onder de werkende beroepsbevolking van 15 tot 75 jaar. Het risico om hierdoor schulden op te bouwen wordt hierdoor aanzienlijk hoger. Een nog kwetsbaardere groep jongeren bestaat uit degenen die opgroeien met jeugdhulp.

OZJ-ontwikkelaar Brechje Kuipers zet zich in voor de versterking van de ondersteuning voor jongeren op weg naar jongvolwassenheid. Ze zet zich in op de zogeheten Big 5, de vijf basisvoorwaarden voor een gezond en zelfstandig volwassen leven, een netwerk waar je op kunt terugvallen, een woonplek, school of werk, welzijn en inkomen. ‘De coronacrisis maakt impact op alle jongeren. Voor de crisis zat 14,5 procent van alle jongvolwassenen met risicoschulden, dat cijfer zal ongetwijfeld achterhaald zijn in de huidige situatie.’

Kuipers legt uit waarom het verliezen van een bijbaantje in bijvoorbeeld de horeca nog kwalijker is voor jongeren die in de jeugdhulp (met verblijf) zijn opgegroeid. ‘Gemiddeld zijn kinderen 24,5 jaar als ze het huis uit gaan. Kwetsbare jongeren moeten deze stap naar zelfstandigheid versneld zetten, met 18 jaar houdt de jeugdhulp voor hen op. Vaak hebben ze ook geen vangnet dat hen praktisch, emotioneel of financieel kan ondersteunen.’

Om op jezelf te kunnen wonen heb je een stabiel inkomen nodig. Door het verliezen van hun bijbaantje, wordt de volgende stap naar zelfstandigheid afgesneden. ‘Ik ken jongeren die klaarstaan om uit te stromen, maar nu ineens een veel minder stabiele basis hebben. Ze zijn zo bezig met hoe ze boodschappen en rekeningen moeten betalen, omdat ze het alleen moeten doen. Hierdoor hebben ze niet de ruimte om na te denken over de toekomst en zichzelf verder te ontwikkelen.’

‘Normaal helpen ouders bij de financiële opvoeding, maar nu moet een netwerk van hulpverleners dat doen’

Samenwerking gemeente

Kuipers geeft aan dat veel jongeren die uit de jeugdzorg komen ook al voor de coronamaatregelen in financiële problemen kwamen. ‘Voor sommigen is een baantje helemaal niet haalbaar, omdat er al genoeg energie naar hun school en therapie gaat. Zij hebben structureel al een tekort. En dan is er nog een hele groep die gewoon de verkeerde keuzes maakt. Dat als de zorgtoeslag gestort is, dat ze schoenen van 280 euro aanschaffen.’

Voor hen is het niet alleen belangrijk dat er een efficiënte manier van het aflossen van schulden komt, maar ook dat het maken van schulden wordt voorkomen. Financiële opvoeding om met geld om te leren gaan is cruciaal. Jongeren maken sneller korte-termijnkeuzes. ‘Een ander voorbeeld is dat veel jongeren en professionals niet weten dat er na het aanvragen van een uitkering, eerst vier weken een zoekperiode ingaat. Als je na vier weken geen baantje hebt kunnen vinden, kan de aanvraag pas definitief worden gemaakt. Door het ontbreken van die kennis, zitten sommigen vier weken zonder inkomen, terwijl de vaste lasten doorlopen. Normaal helpen ouders bij de financiële opvoeding en een financieel vangnet, maar nu ontbreken deze vaak en moeten jongeren op een netwerk van hulpverleners terugvallen.’

Levvel, waar Kuipers ook werkzaam is, organiseert met de afdeling Werkparticipatie en Inkomen van de gemeente Amsterdam al spreekuren voor jongeren waar ze dit soort kennis opdoen. ‘Zo leren ze vroegtijdig welke mogelijkheden er zijn. Het is veel laagdrempeliger om een gesprek met een hulpverlener aan te gaan. Zij kunnen ook doorverwijzen naar schuldhulpverlening. In deze corona-tijd gaan veel gemeenten flexibel om met de zoekperiode van vier weken. Het is belangrijk dat gemeentelijke diensten, schuldhulpverlening, jeugdhulp en andere partners samenwerken, zodat de jongeren veel beter geholpen kunnen worden. Zij moeten elkaars kunde, kennis en mogelijkheden veel meer bundelen en benutten.’ Een van de initiatieven van SchuldenlabNL is het Jongeren Perspectief Fonds, waarbij de gemeente Den Haag, Society Impact, Aegon, ING Fonds Nederland en private schuldeisers samenwerken. Vanuit dit fonds worden jongeren waar mogelijk begeleid naar werk of school, of ondersteund in het doorzetten daarvan. Aan de schuldeisers wordt een saneringsbedrag geboden. Als die eerste hobbel is genomen, kan gewerkt worden aan de langere termijn. Volgens Kuipers een stap in de juiste richting.

GGZ Nederland maakt zich ook zorgen over het effect van de coronamaatregelen op de geestelijke gezondheid van de Nederlandse bevolking, kinderen en jongeren in het bijzonder.