Gestapelde problemen bij gezinnen oplossen met de Doorbraakmethode: 'Kijk waar het grootste knelpunt zit. Want als we dat oplossen, trekken we ook de rest op gang'

Weblogbericht | 16-05-2022 | voor Jeugd & Gezin

Het Instituut voor Publieke Waarden (IPW) liet met sociale zusterfirma Sociaal Hospitaal in verschillende steden zien dat ondersteuning voor mensen met meerdere problemen goedkoper en beter kan. Dit deden ze kleinschalig vanuit de missie: 'Maatwerk moet makkelijk zijn. Makkelijk om te maken, makkelijk om te regelen, makkelijk om te verdedigen. Maar het wordt pas echt makkelijk als maatwerk de standaard is.'

Sociaal Hospitaal werkt met de zelfontwikkelde Doorbraakmethode®. Met de Doorbraakmethode ruim je bureaucratische barrières uit de weg zonder regels te overtreden. Zodat jij maatwerk kunt maken als een professional. De methode zorgt voor voorspelbaarheid, navolgbaarheid en betrouwbaarheid van het proces. Een mooie manier om handen en voeten te geven aan het handelen met een brede blik, basisfunctie 4 voor lokale teams. Maatwerk is uiteraard een belangrijk thema binnen wijkgericht werken.

Nu is ook het Grote Doorbraakboek verkrijgbaar, een prachtige hulpbron voor jeugdprofessionals om te handelen met een brede blik en de jongere en het gezin centraal te stellen.

De naam van de doorbraakmethode zegt het al: de ontwikkelde aanpak richt zich op het ontwarren van de knoop aan problemen en hulpverlening bij gezinnen met gestapelde problematiek door een doorbraak te maken. Dat gebeurt door een niet gangbare stap te nemen, waarmee allereerst het probleem wordt weggenomen dat de oplossing van andere problematiek tegenhoudt. Daardoor komt er vaak opeens veel meer op gang.

Didi behaalde zo haar succes. De machtiging lag er al, en alleen plaatsgebrek hield uithuisplaatsing van de jongere nog tegen. Didi zag een andere oplossing, trad “ver buiten de gebaande paden”, en bereikte een beter resultaat. ‘Want iedereen weet dat een jongere van een instelling vaak niet beter wordt, en het helpt de ouders ook niet. Op deze manier is dus het acute probleem opgelost, en zijn ook toekomstige problemen voorkomen’, zegt ze.

Ongelijke gevallen ongelijk behandelen

Eelke Blokker van het IPW is een van de bedenkers van de methode, die voortbouwt op eerdere experimenten en pilots, onder meer in Den Haag.

"De methode laat professionals ongelijke gevallen ongelijk behandelen’, vertelt hij. ‘In ons systeem zit ingebakken dat iedereen hetzelfde zou zijn, maar er zijn altijd mensen die door een bureaucratisch ongelukje niet in regels passen, en daardoor niet de meest noodzakelijke hulp krijgen. Daardoor blijven andere problemen onopgelost, hoeveel je ook doet. Of er komen nieuwe bij. Dus moet je ze die hulp juist wél geven."

Hij schetst een voorbeeld: ‘Een vrouw met kinderen belandt door huiselijk geweld op straat. Ze vraagt urgentie voor een huurhuis, maar heeft een restschuld op haar vorige woning. Met een ongeregelde schuld krijg je geen urgentie. En om de schuld te regelen, heeft ze een vast adres nodig. Zij kan naar de vrouwenopvang, maar dan moeten haar kinderen naar een pleeggezin. Er komt zo een dure noodoplossing voor gecreëerde nood. Die geen oplossing is, want er komen nieuwe problemen van.’

Maatschappelijke rekensom

Niemand heeft het zo bedacht, zegt Eelke, maar het gebeurt wel. Door andere keuzes te maken, kunnen professionals die vicieuze cirkel doorbreken én geld besparen. Dat kan oplopen: 30 procent van het geld in het sociaal domein gaat naar één procent van de huishoudens. Bij de Doorbraakmethode wordt daarom een maatschappelijke rekensom gemaakt. De kosten en baten van alle ingrepen zijn daarvoor in een speciale app bijeengebracht, net als alle relevante wetten en regels.

"Door andere keuzes te maken, kunnen professionals die vicieuze cirkel doorbreken én geld besparen."

Met die tool kunnen professionals hun doorbraken goed onderbouwen. ‘En dan kan wettelijk gezien bijna alles’, zegt Eelke. De methode bestaat verder uit een boek, een online leeromgeving, trainingen en een helpdesk. Didi in Den Haag is blij met al die informatie, training en begeleiding: ‘Je denkt in je enthousiasme eerst vaak groot, maar het mooie van de methode is juist dat iets heel kleins genoeg kan zijn. Daar helpt het IPW je heel goed bij.’

Kijken waar grootste knelpunt zit

Het IPW werkte met zogeheten impact-investeringen door een zorgverzekeraar en een bank drie jaar aan de Doorbraakmethode. Die wordt nu eerst in de 45 grotere Nederlandse gemeenten ingezet. Eelke: ‘Daar zitten straks 10.000 professionals aan die befaamde keukentafel, om te kijken wat er allemaal speelt bij zo’n gezin en dan met een ondersteuningsplan op maat te komen. Zonder te hoeven denken dat het toch niet kan, want die houding leidt tot suboptimale oplossingen.’

Het zal niet altijd vanzelf gaan. Didi ervaart bijvoorbeeld wel eens wrijving met andere hulpverleners. ‘Mensen kennen de methode niet, of zijn gewend aan een werkwijze’, vertelt ze

"Er zijn vaak veel instanties betrokken, die op hun eigen eilandje zitten. Dat gold voor mij vroeger ook. Dan zag ik bijvoorbeeld niet dat slechte huisvesting de basis van alle problemen was, want daar ging ik niet over. Je kon dan van alles doen, maar dat had zonder een beter huis weinig zin. Nu doe ik precies dát: kijken waar het grootste knelpunt zit. Want als we dat oplossen, trekken we ook de rest op gang."

Multi-problematiek ‘fixen’

Eelke is ambitieus: ‘Er zijn in Nederland zo’n 100.000 probleemgezinnen, waar we vaak te maken hebben met de “giftige cocktail”: GGZ-problematiek, schulden en opvoedproblemen. Daaraan werken we dan met drie hulpsystemen, die niet lekker in elkaar passen.

We stapelen vervolgens coördinatie op coördinatie, terwijl we een significante relatie zien tussen gestapelde problematiek en bestaansonzekerheid, veroorzaakt door geld- en woonproblemen. Dus als die 10.000 professionals daar allemaal maatwerk gaan leveren, kunnen we de multi-problematiek voor eens en voor altijd fixen. Niet dat het dan niet meer bestaat, maar wél dat het voortaan goed geregeld is.’

Dit interview verscheen eerder in het Online Magazine Wijkgericht Werken en Toegang.