Voortgang programma Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming

Nieuwsbericht | 01-11-2021 | 12:04

In de zomer van 2021 hebben het rijk (ministeries van J&V en VWS) en de VNG besloten om een landelijk programma in te richten voor het Toekomstscenario kind- gezinsbescherming. In deze update van het programmateam (in oprichting) lees je meer over de reacties op het Toekomstscenario, de regionale proeftuinen en het vraagstuk over de juridische ruimte om het scenario te kunnen beproeven.

Ook schetsen we met welke andere thema’s het programmateam en de proeftuinen aan de slag gaan en geven we een inkijkje in de ‘governance en ondersteuningsstructuur’ van het programma.

Reacties op het toekomstscenario

Het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming is op 30 maart jl. naar de Tweede Kamer verzonden door de bewindslieden van Justitie & Veiligheid en Volksgezondheid, Welzijn & Sport, mede namens de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG).

Uit de (meer dan 80) reacties op de internetconsultatie die hierop volgde, blijkt dat het nut, de noodzaak en de urgentie tot verandering breed wordt onderschreven. Tegelijkertijd laat de consultatie een verdeeldheid zien aan meningen uit het veld en onder direct betrokkenen.

Naast de internetconsultatie hebben ervaringsdeskundigen en professionals van verschillende organisaties in dialoogsessies hun inzichten gedeeld. Ook heeft de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) vier adviezen gegeven om het Toekomstscenario te verbeteren. Op basis van al deze informatie wordt de Tweede Kamer in het najaar verder geïnformeerd.

Regionale proeftuinen

Zes voormalige pilotregio’s zijn gevraagd een plan uit te werken voor het beproeven van het Toekomstscenario. De wijkteams en de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK), Gecertificeerde Instellingen (GI’s) en Veilig Thuis-organisaties (VT) zullen in de proeftuinen werken aan veiligheidsvraagstukken in gezinnen en huishoudens.

Er wordt nauw samengewerkt met de partijen in het sociaal domein en de gespecialiseerde jeugd en volwassenorganisaties. Verder zal expliciet een verbinding worden gelegd tussen het zorg- en het veiligheidsdomein.

In de proeftuinen wordt van alle partijen gevraagd om samen te onderzoeken, leren en ontwikkelen naar nieuwe werkwijzen in lijn met het toekomstscenario. De opdrachtgevers zijn voornemens om het aantal proeftuinen in 2022 uit te breiden; definitieve besluitvorming hierover vindt nog plaats.

Juridische ruimte

Binnen de huidige wettelijke kaders is veel mogelijk als het gaat om het intensiveren van de samenwerking tussen bestaande organisaties en het samenbrengen van taken en bevoegdheden. Tegelijkertijd werkt de huidige wet- en regelgeving op een aantal punten belemmerend voor het volledig beproeven van het Toekomstscenario.

In het verlengde daarvan zijn er zorgen over de rechtsstatelijkheid en rechtsbescherming bij het anders organiseren van taken en bevoegdheden. Toch is het van belang dat de proeftuinen voldoende ruimte krijgen om verdergaand het scenario te kunnen beproeven.

Het wegnemen van belemmeringen vraagt om aanpassing van de huidige wet- en regelgeving. Om te waarborgen dat de voorgenoemde staatsrechtelijke beginselen en rechtsbescherming goed worden gewaarborgd binnen het Toekomstscenario wordt een ’denktank’ bestaande uit een groep deskundigen ingericht. Het is de bedoeling dat de denktank meegenomen wordt in het gehele ontwikkeltraject van het Toekomstscenario en de doorontwikkeling van het scenario in regionale proeftuinen.

Voor de verdere uitwerking gaan we samen met uitvoeringsorganisaties via verdiepende gesprekken en ronde tafel sessies aan de slag. Vanzelfsprekend nemen we daar de input vanuit de proeftuinen in mee.

Andere inhoudelijke vraagstukken

Naast het vraagstuk over de juridische ruimte om het scenario te kunnen beproeven, krijgt een aantal andere belangrijke inhoudelijke vraagstukken een plek. Denk hierbij aan:

• Rechtsbescherming kinderen en gezinnen;
• Verhouding werkwijze lokale- en regionale teams;
• Verbinding jeugd (bescherming) en volwassen GGZ;
• Toets op staatsrechtelijke verhoudingen;
• Juridische bijstand van kinderen en volwassenen tijdens de betrokkenheid van hulpverlening en juridisch ingrijpen;
• Informatievoorziening (IV).

Naar aanleiding van de internetconsultatie, het RSJ-advies en de reactie van de Tweede Kamer worden hier mogelijk nog andere vraagstukken aan toegevoegd. Ook vinden we het van belang om het vraagstuk ‘hoe professionals de omgeving te bieden zodat ze verbonden kunnen blijven aan het werkveld en (nieuwe) professionals op te leiden voor het (toekomstig) werkveld’ een plek te geven.

Governance en ondersteuningsstructuur

In de zomer is besloten om een programma in te richten om de vervolgstappen voor het Toekomstscenario vorm te geven. Het team bestaat in de huidige opstartfase uit een aantal beleidsmedewerkers en programmamedewerkers vanuit de opdrachtgevende organisaties.

Voor de verbinding tussen de landelijke en de verschillende regionale activiteiten zetten we de komende maanden een ‘ondersteuningsstructuur’ op. Daarmee zetten we in op het creëren van een lerend netwerk dat het scenario verder beproeft en ontwikkelt. Proeftuinen kunnen hier terecht voor ondersteuning bij vraagstukken waar zij in de dagelijkse praktijk tegenaan lopen en het is een belangrijke structuur om nog openstaande vraagstukken samen te onderzoeken, uit te wisselen, hiervan te leren en verder te verspreiden.

Bij het verder inrichten van het programma Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming wordt ook het (landelijk) team Geweld hoort nergens thuis betrokken. We leggen de verbinding met de prioritaire thema’s uit dit programma en verkennen hoe we kunnen behouden wat er is bereikt en hoe we met elkaar verder kunnen bouwen.

Meer informatie

Het voornemen bestaat om regelmatig updates te plaatsen over de vorderingen van het programma. Vragen? Stel ze gerust via toekomstkindengezin@minjenv.nl