Update Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming - november 2021

Nieuwsbericht | 29-11-2021 | 10:00

Kinderen en gezinnen voelen zich niet altijd voldoende gehoord en gezien, de achterliggende problematiek bij gezinnen krijgt te weinig aandacht, en professionals staan onder grote werdruk. Er worden kansen gemist om deze problematiek, die veelal op ouder- en gezinsniveau ligt, in samenhang op te lossen.

Het bericht hierboven schetst een uitgebreid beeld van het Toekomstscenario, van de opstartfase en dialoogsessies tot de consultatieronde. We maken ons nu op voor de volgende fase, waarin we het toekomstscenario gaan beproeven met een focus op de verschillende aandachtspunten vanuit de consultatie en het RSJ-advies (Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming).

Vandaag is de Tweede Kamer hierover geïnformeerd via een brief naar aanleiding van het wetgevingsoverleg (WGO) Justitie en Veiligheid. Op 29 november is een debat gepland. Deze brief kun je hier inzien (pagina 13).

Start proeftuinen

De opdrachtgevers gaven deze week groen licht voor de plannen die zes proeftuinen ingediend hebben voor hun bijdrage aan het Toekomstscenario. Samen met het programmateam gaan de proeftuinen aan de slag vanuit de vier gemeenschappelijke basisprincipes van het Toekomstscenario:

• Gezinsgericht
• Rechtsbeschermend en transparant
• Eenvoudig
• Lerend

De proeftuinen kennen een dynamische, lerende opzet. We zorgen voor een intensieve wisselwerking tussen opgedane kennis, ervaring en inzichten op landelijk en regionaal niveau. Van daaruit kunnen de plannen wederzijds worden bijgestuurd, zowel die van de proeftuinen als het Toekomstscenario.

Inzichten uit de consultatie

Op de consultatie zijn 80 reacties binnengekomen van organisaties, netwerken, gemeenten, professionals en burgers. Het toont de grote betrokkenheid bij het onderwerp. Uit de consultatie komt naar voren dat het nut, de noodzaak en urgentie tot verandering binnen de jeugdbeschermingsketen breed wordt omarmd. Daarnaast is er veel herkenning van en draagvlak voor de vier eerdergenoemde basisprincipes van het Toekomstscenario.

Uit de consultatie zijn de zes belangrijkste thema’s gedistilleerd, waarmee het Toekomstscenario aan het werk gaat:

1. Rechtsstatelijkheid en rechtsbescherming
2. Het wel of niet centraliseren van veiligheidsexpertise in gedwongen kader
3. De uitwerking van de lokale en regionale teams, en de wisselwerking ertussen
4. De verbinding tussen volwassen GGZ en kind- en gezinsbescherming
5. Deugdelijke diagnostiek en feitenonderzoek
6. Brede verbinding en 0-100 aanpak voor alle leeftijden

Bijlage 6

Opbrengsten van de internetconsultatie

Adviesrapport van de RSJ met bevindingen vanuit de consultatie: Jeugdbescherming in de toekomst

Adviescommissie rechtsstatelijkheid en rechtsbescherming

Het opleggen van een kinderbeschermingsmaatregel door de rechter is ingrijpend voor ouders en kinderen. Kinderen en gezinnen moeten beschermd worden tegen een overheid die zonder goede reden ingrijpt in het gezinsleven. De overheid moet zich daarom houden aan een aantal beginselen van de rechtsstaat én aan regels uit internationale verdragen. Tegenover beslissingen van de overheid moet rechtsbescherming staan voor kinderen en gezinnen. Dit houdt in dat zij kunnen opkomen tegen besluiten en handelingen van de overheid.

Uit de internetconsultatie en RSJ-advies blijkt dat er zorgen zijn over de rechtsstatelijkheid en rechtsbescherming, specifiek bij het anders organiseren van bevoegdheden, zoals voorgesteld in het Toekomstscenario. Er zal daarom een adviescommissie ingesteld worden, die twee opdrachten heeft:

1. Uitwerken wat het betekent voor het toekomstscenario als deze onafhankelijke toets en advies aan de rechter onder Rijksverantwoordelijkheid blijft. Of als de onafhankelijkheid van deze toets en advies wordt versterkt, maar wel decentraal wordt belegd, zoals het toekomstscenario nu voorstelt. Naar verwachting zal de commissie na de zomer van 2022 met een eerste advies komen.
2. Verkenning naar versterking van rechtspositie en rechtsbescherming van ouders en kinderen in het hele proces van het Toekomstscenario.

Inmiddels is gestart met het ophalen van informatie bij de proeftuinen. Daarmee wordt kaart gebracht waar zij tegen aanlopen binnen de huidige wet- en regelgeving en welke mogelijke oplossingen zij zien. Deze informatie zal als input dienen voor de adviescommissie.

Budgetten voor gemeenten

Het enthousiasme van de verschillende gemeenten om te werken volgens de uitgangspunten van het Toekomstscenario is groot. Het goede nieuws is dat alle gemeenten hiervoor gebruik kunnen maken van de middelen die voortkomen uit de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag, de zogenaamde POK-middelen.

Naar aanleiding van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) en het rapport ‘Ongekend onrecht’ heeft het kabinet per direct structureel extra middelen beschikbaar gesteld voor het versterken van de gemeentelijke dienstverlening.

Hiertoe zijn in samenspraak met de ministeries van VWS, JenV, SZW en BZK en VNG 8 actielijnen opgesteld, onder andere voor versterking rechtsbescherming, wijkteams en integraal werken in het gemeentelijk sociaal domein. Eén actielijn betreft het realiseren van het toekomstscenario kind- en gezinsbescherming in alle gemeenten, waarvoor vanaf 2022 per jaar ruim 20 miljoen beschikbaar is.