Tijdens een Eigen Kracht-conferentie komt het sociaal netwerk van het gezin in actie

Weblogbericht | 08-02-2022

Angela vertelt over de gedragsproblemen van hun pleegzoon. Van de meltdowns, de agressie. En de speltherapie die onvoldoende helpt:

‘Het werd steeds erger. Soms belde de school wel drie keer per week met de vraag of ik hem kon komen ophalen na de zoveelste escalatie. We liepen tegen onze grenzen aan. Moeilijk om toe te geven. We hadden ook het idee dat we er alleen voor stonden. Mijn ouders en schoonouders zijn er bijvoorbeeld niet meer. Meelevende vrienden lieten doorschemeren iets voor ons te willen betekenen, maar daar maak je niet makkelijk gebruik van. Ook omdat we van hen terug hoorden dat onze pleegzoon heel pittig gedrag liet zien. Onze pleegzorgbegeleidster inspireerde ons een Eigen Kracht-conferentie te organiseren. Zij zei letterlijk: “Ik denk dat er veel meer mogelijk is in jullie netwerk dan jullie denken”. We leefden erg naar de datum van de conferentie toe. De twijfel sloeg wel toe. Wilden we op deze manier met de billen bloot? Achteraf zijn we blij dat we hebben doorgezet. Het was pittig – ook voor de zussen van onze pleegzoon die aanwezig waren – om te delen waar hij tegenaan liep. Zijn pijn, zijn emoties. De sfeer was echter zo liefdevol. Je kon merken dat iedereen ons vooruit wilde helpen. Aan het einde van de bijeenkomst lagen er meerdere voorstellen. Die moesten worden uitgebouwd naar een concreet plan. Zo moest de voogd bijvoorbeeld voor bepaalde zaken een beschikking afgeven. Dat de Eigen Kracht-coördinator direct iemand van het jeugdteam van de gemeente erbij betrok, heeft ook enorm geholpen. Het resultaat? Onze pleegzoon gaat nu periodiek naar een opvang voor kinderen met een autismespectrumstoornis (ASS), in de vakanties logeert hij bij zijn zussen, of hij gaat een middag naar onze familie. Dat geeft ons lucht en ruimte. En onze pleegzoon vindt het ook fijn!’

Kracht van het netwerk

Eigen Kracht-coördinator Salima Boutahar begeleidt vooral gezinnen met jonge kinderen die in een scheiding zitten. Zij legt uit hoe een Eigen Kracht-conferentie in zijn werk gaat:

‘Een Eigen Kracht-conferentie is een bijeenkomst waarbij je samen met familie en bekenden een plan voor de toekomst maakt. Denk aan buren, familieleden, vrienden, maar ook een sportcoach, een leerkracht of professionals die al bij het gezin betrokken zijn. Allemaal mensen die belangrijk zijn voor een gezin. Als ouders er niet uit komen met een scheiding kan zo’n conferentie het verschil maken. Bijvoorbeeld omdat zij zich onvoldoende houden aan het plan dat met Jeugdzorg is gemaakt. Of als de ene ouder de kinderen weghoudt bij de andere ouder. Ik zie vaak dat ouders die elkaar niet laten uitspreken, meteen in de emoties schieten of lelijk naar elkaar doen, tijdens de conferentie constructief met elkaar in gesprek gaan. Juist omdat het netwerk erbij aanwezig is. Voor de ouders is het idee van zo’n bijeenkomst soms even slikken. Ze denken dat ze niemand hebben. Willen anderen niet tot last zijn. Of vinden het pijnlijk om hun problemen met kennissen en familie te bespreken. Ik ga hierover met hen in gesprek. Meestal komen ze dan toch met een naam van iemand die ze vertrouwen. Daar ga ik dan langs met de vraag of zo iemand mee wil komen denken. En of diegene nog meer mensen weet die hiertoe bereid zijn. Zo breiden we stap voor stap de kring uit. Om tijdens de conferentie de kracht van het hele netwerk te kunnen benutten.’

Hoe regie bij het gezin steeds normaler werd

Twintig jaar geleden was het idee van eigen kracht benutten vernieuwend, herinnert bestuurder bij de Eigen Kracht Centrale Hedda van Lieshout zich. Zij ondersteunt de regiomanagers en onderhoudt de landelijke contacten.

‘Onze missie was in 2000 om de samenleving een beetje normaler te maken. Om als het niet goed ging met een kind, te kijken naar de kring om het gezin heen. Wie horen er bij dit kind? Wie vinden het belangrijk dat het goed gaat met dit kind? En die mensen – samen met het kind – de regie in handen te geven. Te zorgen dat zij met elkaar de kans kregen een plan te maken. Vóórdat een ander van buiten een beslissing nam. Want dat was destijds standaard de reflex. Het idee om eerst in het eigen sociale netwerk naar een oplossing te zoeken stamt uit Maori-tradities uit Nieuw-Zeeland, gericht op met elkaar oplossen, insluiten en verbinden. Nu is eigen kracht een begrip dat iedereen kent. Toen keken mensen echter verbaasd. Vroegen: “Wat bedoel je daarmee?” Dat veranderde met de komst van de Jeugdwet in 2015, waarin het familiegroepsplan een belangrijke rol kreeg. Dat deden wij al. We zien deze ontwikkeling binnen de jeugdzorg ook terug in wat wij doen: de conferenties zijn verschoven van lichte naar zwaardere problematiek. Tot en met het gedwongen kader aan toe. Want ook daar heb je de kring om een gezin hard nodig. Dat is een stap die je niet mag overslaan. Dat is zo belangrijk. Jeugdprofessionals die betrokken zijn bij een gezin hebben natuurlijk geen tijd om tussen de 30 en 35 uur te besteden aan samenbrengen van het netwerk. Wij wel. Ook zien we dat familieleden het fijner vinden om met een onafhankelijk iemand te sparren dan bijvoorbeeld met een gezinsvoogd die eveneens kan beslissen dat een kind uit huis moet worden geplaatst. Uit wetenschappelijk onderzoek van de afgelopen twintig jaar blijkt dan ook dat Eigen Kracht-conferenties tot goede resultaten leiden.’

Ter lering en inspiratie

A Over de eigen sector heen

Elke Eigen Kracht-conferentie ziet er anders uit. Gemiddeld schuiven er zo’n tien tot elf mensen mee aan tafel. De Eigen Kracht-coördinatoren laten iedereen meedoen en meedenken die een rol kan en wil vervullen. Dat kunnen naast bekenden van een gezin ook mensen zijn uit de lokale jeugdteams of andere hulpverleners. Tot 80 procent van de aanvragen voor een conferentie komt binnen via jeugdprofessionals, het merendeel vanuit de jeugdbescherming.

B Leidende principes

• Het basisidee is vertrouwen in gezinnen. Vertrouwen in hun eigen kracht om dingen op te lossen. En de overtuiging dat ieder kind een kring van mensen om zich heen heeft. Als je faciliteert dat deze kring bij elkaar komt, kunnen veilige en passende plannen gemaakt worden. De Eigen Kracht-coördinatoren stralen ook uit dat het samen opgestelde plan het beste werkt. Dat sterkt een gezin.
• De Eigen Kracht-coördinatoren zijn onafhankelijk. Zij hebben er zelf geen belang bij of de hulp die een gezin ontvangt vanuit een organisatie komt of de familie zelf. Daardoor hebben zij een neutrale positie.
• De coördinatoren zijn geen hulpverleners. Zij richten zich niet op de inhoud maar op het doorvragen en het tot stand komen van een werkbaar plan: wie zou er met jullie gezin mee kunnen denken? Zij maken de kring om het gezin zo groot mogelijk.
• Als er informatie nodig is van de sociale kaart, halen de coördinatoren dit op bij de Eigen Kracht Centrale.

C Organisatie een aansturing

De Eigen Kracht Centrale is een onafhankelijke stichting. Sinds haar oprichting in 2002 heeft de organisatie ruim 13.000 conferenties georganiseerd. Die worden bekostigd door gemeenten vanuit de Jeugdwet. De stichting werkt door heel Nederland. Er zijn circa 750 onafhankelijke Eigen Kracht-coördinatoren actief. Zij zijn niet in dienst van de stichting maar werken zelfstandig. Het is geen baan, maar iets dat mensen een aantal keer per jaar naast hun dagelijkse werkzaamheden doen. De Eigen Kracht Centrale leidt hen op en coacht hen. Ook geeft de stichting trainingen en advies aan beroepskrachten en gemeentes.

D Aandachtspunten

• Ook in complexe situaties zoals uithuisplaatsingen moet worden gevraagd wie bij de kring rond een gezin hoort en welke betekenis degene zou kunnen hebben voor een kind. * Nog altijd is het niet voor iedereen vanzelfsprekend dat de kring om een gezin zo groot mogelijk wordt gemaakt. En dat een gezin zelf de regie houdt op het maken van een plan. Dit mag nog meer ingeburgerd raken in gemeenten en aanbieders van jeugdzorg.
• Jeugdprofessionals hebben vanwege hun caseload vaak geen tijd om zelf het sociale netwerk uitgebreid in kaart te brengen en daarmee in gesprek te gaan.

Meer informatie

Neem contact op met

Eigen Kracht Centrale
Hedda van Lieshout
info@eigen-kracht.nl 

Of ga naar de website van Eigen Kracht Centrale