Interview met Marleen Beumer en Jikke Menting over de Beweging Brede Blik

Weblogbericht | 19-05-2022 | voor Jeugd & Gezin

In onze maatschappij zijn we gewend te denken vanuit onze perceptie ‘wat normaal is’. We leggen de lat daarbij hoog en zijn geneigd alles wat niet aan die standaard voldoet, door te verwijzen naar de hulp- en zorgsector. Zo kijken we volgens Beumer en Menting ook naar kinderen.

Beumer: Ieder kind kent een grillig verloop in zijn ontwikkeling, maar zelden kun je hier een rechte lijn in zien. Dat kan op bepaalde momenten leiden tot een vraag naar ondersteuning. De antwoorden op die vragen hoeven niet allemaal voor rekening te komen voor de jeugdzorg. Daar kunnen ook andere partijen een rol bij spelen, in welke fase ook, aan de voorkant, tijdens de zorg of aan de achterkant.

Transformatie zorg

Zowel Beumer als Menting zijn gepokt en gemazeld in het ‘sociale domein’ en het ‘jeugddomein’. Ze waren onder meer betrokken bij de gespecialiseerde jeugdzorg en hebben wijkteams opgezet, Beumer in Amsterdam en Menting in Eindhoven. Dicht bij de bewoners, vanuit de wijken werken ze aan de ‘transformatie van de zorg’.

Beumer: “Eén op de acht kinderen in Nederland krijgt jeugdzorg. Als je kijkt naar andere Europese landen is dat hoog. Zeker als je weet dat we tegelijkertijd de gelukkigste kinderen hebben. Als er iets niet klopt, doen we een beroep op experts. Onze eerste impuls zou moeten zijn: los problemen op binnen de context van het gezin en de omgeving.

Het gaat er om dat een druk kind een uitdagende en stimulerende omgeving heeft, daarop moet vanuit school, gezin en wijk worden ingezet. Dat is waar de Transformatie Jeugdzorg over gaat waar we eigenlijk al sinds 2014 mee bezig zijn. Daarmee zijn we op de goede weg. Alsjeblieft geen nieuw stelsel, maar doorgaan vanuit deze visie.”

Integraal

Een groot deel van de jeugdproblematiek wordt volgens Beumer veroorzaakt door uiteenlopende factoren die lang niet allemaal met opgroeien te maken hebben. “Denk aan een slechte behuizing, het ontbreken van hulp voor ouders die zelf kampen met problemen, een alleenstaande moeder die van een bijstandsuitkering moet rondkomen en ook schulden heeft, een gevaarlijke buurt etc.

Je verdiepen in de oorzaken van de problemen die een kind of een gezin ervaren vereist een andere expertise dan die waarmee we traditioneel vanuit de jeugdzorg kijken. Je zult integraal moeten handelen, waar je ook werkt. Overal zul je oog moeten hebben voor de leefwereld van het kind.

Menting formuleert het zo: “Eigenlijk moeten we ons niet bezig houden met de vraag naar problemen, gesteld vanuit onze normen en waarden ‘dat niemand mag lijden’, maar vanuit de blik op het léven. Hoe help je bijvoorbeeld een gezin dat al generaties in armoede leeft? Hoeveel jongeren komen niet in de problemen omdat ze geen woning kunnen vinden? Niet iedereen in Nederland heeft het goed, niet iedereen maakt altijd de juiste keuzes.

Kijken naar die context, hoe kunnen we daar oplossingen vinden zonder kinderen onmiddellijk uit dat gewone leven weg te halen, al beantwoordt dat gewone leven in onze ogen niet aan onze normen.”

Bescheiden rol

Betekent dat niet een totaal andere intake? Beumer: ”Niet alleen bij de intake, dan zit je immers al in ‘het systeem’, je moet gedurende de ontwikkeling van een kind blijven kijken hoe het gaat. Situaties kunnen immers veranderen. Een ouder heeft misschien nu geen partner, wat een oorzaak van het probleem kan zijn, maar straks misschien weer wel.

Laten we de focus verruimen en niet maar alleen uitgaan van wat we in het jeugddomein te bieden hebben. En ja, voor de oplossing hebben we zeker andersoortige mensen nodig. We zullen als jeugdhulp ons bescheidener op moeten stellen, onze kennis en ons handelen als dat nodig is op de plek waar de kinderen leven toevoegen aan alle andere expertise.”

Wachttijden

Deze aanpak zou volgens Beumer en Menting de wachttijdenproblematiek helpen verminderen.

Menting: “Voor we het weten worden kinderen in onze ijver om problemen op te lossen uit hun normale leven weggezogen en komen ze in het specialistische zorgtraject terecht, met alle wachttijden die daaraan zijn verbonden. Natuurlijk, soms is er hulp nodig, maar we betwisten dat dat altijd de beste oplossing is. Kinderen zijn druk. Dat is lastig. We hebben meegemaakt dat kinderen niet reageerden op ADHD-medicijnen, maar wel op een trampoline die buiten stond en waar ze hun woede konden afkoelen. Dat we dit soort dingen niet bedenken, daar ligt het probleem. Als je de lichtere problemen buiten de zorg houdt, dan help je de wachttijden voor kinderen te verkorten.”

Praktijkervaringen

Samen met verschillende deskundigen, instituten en innovatoren wil Beweging Brede Blik haar advies vormgeven. Inspiratie komt onder meer van goede praktijkervaringen. Wijkteams die al samen met de gezinnen en de kinderen de zorg anders oppakken. GGZ-instellingen die vanuit een andere basis met een andere visie kijken naar kinderen en die binnen hun eigen omgeving willen ondersteunen.

Beumer: “Onze uitdaging als Beweging Brede Blik is het integreren van die goede maar versnipperde initiatieven in ons zorgstelsel. Dit is de complexiteit van onze missie.” Een eensluidende landelijke aanpak vanuit de Beweging Brede Blik hoeven we niet te verwachten.

Menting: “Nee, dat kan ook niet. Als je het hebt over hulp dicht bij het kind en het gezin, kom je automatisch uit op een lokale aanpak die bijvoorbeeld in Aalsmeer weer aan andere eisen moet voldoen dan in Groningen. Het is geen kwestie van een goed model hebben dat je wel even overal kunt uitrollen.”

Tekst: Rik Weeda