Interview met Mattias Gijsbertsen over zijn afscheid van programma GHNT

Weblogbericht | 31-05-2022 | voor Jeugd & Gezin

Mattias: “Als wethouder in Groningen was ik zes jaar verantwoordelijk voor jeugdzorg. Toen ik begon speelde de decentralisatie van jeugdzorg naar de gemeenten. Rond die tijd verscheen ook het inspectierapport over het overlijden van een jonge vrouw in Groningen aan de gevolgen van huiselijk geweld, waarin de gemiste kansen pijnlijk zichtbaar waren. Tegelijkertijd was de Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik van Eberhard van der Laan actief. Door deze combinatie ben ik gegrepen door de problematiek van huiselijk geweld en de noodzaak de aanpak te verbeteren.  Ik voelde me ook direct aangesproken door de aanpak van het programma GHNT.”

Kern in de regio

“Huiselijk geweld en kindermishandeling zijn een maatschappelijke opgave, waar ik graag mijn tanden in zette en waar ook echt mijn hart ligt. De werkwijze en de aanpak van GHNT sprak me meteen aan: niet van bovenaf opleggen, maar vanuit de dagelijkse praktijk aan het werk. De kern van GHNT ligt bij de 28 regionale projectleiders. Zij hebben het programma verder gebracht, gevoed door landelijke partijen. In GHNT staat de regionale agenda centraal, met als inzet regionale ondersteuning.”

Aansluiting landelijk netwerk

“GHNT is nadrukkelijk geen uitrol of implementatie geweest, maar een ontwikkeling van onderop. Het eigenaarschap voor het programma ligt in de regio, dáár zijn de mensen met elkaar aan het werk. De regio’s kregen de ruimte om hun eigen aanpak vorm te geven. De projectleiders zijn gefinancierd vanuit het programma en hebben samen GHNT ontwikkeld. Vanuit het programma hadden zij meteen aansluiting bij een landelijk netwerk en toegang tot kennis van experts.”

Mattias blikt terug:

Mijn rol had vooral betrekking op het bevorderen van samenwerking tussen gemeenten en ketenpartners, het voortbouwen op de kennis die in de loop der jaren was opgedaan en de afspraken die waren gemaakt. Daarbij hoorde ook focus: kiezen voor de belangrijkste actiepunten, kiezen voor een bewezen effectieve aanpak en daaraan vasthouden.

Landelijke afspraken

“Ik ben er trots op dat we zo veel partijen hebben weten te betrekken bij de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het is gelukt om landelijke afspraken te maken waar we nu nog aan vasthouden, met bijvoorbeeld de politie, Veilig Thuis, de GGZ en de lokale teams. De Visie gefaseerd samenwerken aan veiligheid bijvoorbeeld, is breed omarmd en dat is een prachtige ontwikkeling.”

Kwaliteitskader

“Daarnaast is ons kwaliteitskader voor lokale teams een belangrijke basis geworden. De VNG stelde dit uiteindelijk vast, waarmee er een kader ligt waarmee gemeenten kunnen beoordelen of hun lokale teams op het gebied van veiligheid voldoende zijn toegerust. Honderden gemeenten hebben inmiddels zo’n beoordeling gedaan en werken aan de verbetering van hun teams met behulp van het kwaliteitskader.”

Integrale sturing

“Je kunt niet van uitvoerende professionals vragen integraal te werken rondom een gezin, maar vervolgens niet integraal sturen als bestuurders van overheden en organisaties. Daarmee leg je samenwerkingsproblemen op het bord van de uitvoering. Over hoe je die sturing tot stand brengt, berichtten wij uitgebreid in ons rapport integrale sturing. Inmiddels is in de meeste regio’s een gezamenlijk overleg Zorg & Veiligheid gestart of is dat in voorbereiding.”

Kwestie van een lange adem

“De bemoedigende realiteit is dat de verbeteringen die GHNT bevordert echt werken. Het Verwey Jonker Instituut heeft dit onderzocht en vastgelegd in het rapport Kwestie van lange adem. Daaruit blijkt dat bijvoorbeeld het werken volgens de gezamenlijke visie Gefaseerd samenwerken aan veiligheid – multidisciplinair, systeemgericht, samen met het gezin – echt effect heeft op de levens van mensen en dat is wat je wil! De implementatie van de opbrengsten van GHNT staat in sommige regio’s nog in de kinderschoenen; daarmee is er nog ongelooflijk veel potentie voor verdere verbetering in de komende jaren.”

Mattias gaat verder:

We hebben bij GHNT een manier gevonden om ervaringsdeskundigen te betrekken. Zij vertellen hun verhaal en denken mee met projecten en beleid in het hele land. We zien dat die aanpak veel navolging krijgt. En dat is ook nodig; het maakt de kwaliteit van beleid, communicatie en uitvoering vele malen beter, omdat degenen waarom het gaat niet uit het oog verloren kunnen worden.

Dialoog

Mattias erkent dat het een moeilijke tijd is voor hulp bij huiselijk geweld en kindermishandeling: “Er is een groot tekort aan professionals, wachtlijsten en beperkte budgetten. Medewerkers krijgen te maken met een grote caseload en dat zet de kwaliteit onder druk. Daarnaast is de beeldvorming niet positief en wordt gesuggereerd dat er te veel gemeld wordt. Dat laatste is niet de realiteit: als er gemeld wordt bij Veilig Thuis, zijn daar gemiddeld al 80 incidenten aan vooraf gegaan in het gezin.

“Geweldsproblematiek kent een justitiële kant aangezien het kan gaan om strafbare feiten. Tegelijkertijd spelen juist onmacht en frustratie vaak een grote rol bij huiselijk geweld. Dat vraagt erom een balans te slaan. Oordeel niet te snel, maar verlaag de drempel om het gesprek te voeren, ook voor plegers. Dat is een opgave voor de hele samenleving.”

Vervlechten met het Toekomstscenario

“Mijn hoop is dat GHNT een goed vervolg vindt in het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming. Het Toekomstscenario heeft baat bij het investeren in de inhoudelijke grond voor samenwerking met alle partijen en dat te faciliteren. Er is onder professionals veel vraag naar hulp bij de implementatie van de visie, het kwaliteitskader, integrale sturing en MDA++.”

Uitdagingen

“Er ligt een grote uitdaging voor het Toekomstscenario. Veilig Thuis, Jeugdbescherming en de Raad voor de Kinderbescherming hebben allemaal verschillende opdrachten en financiering. Zij doen elkaars werk vaak opnieuw."

Het is ontzettend belangrijk dat gezinnen niet telkens een nieuw gezicht voor zich krijgen en als een estafettestokje doorgegeven worden tussen instanties. Dat kan alleen in de keten opgelost worden.

Gezinnen centraal

Mattias heeft waardevol advies voor de vervlechting van GHNT met het Toekomstscenario:

Allereerst: houd vast aan wat er in de regio’s gebeurt en bouw de kennis verder uit. Doe dat vanuit het lerende perspectief. Verwacht geen quick fix, en probeer vooral te werken vanuit de situatie die je wilt bereiken in plaats van de problemen die je wilt voorkomen. En maak organisatiebelangen ondergeschikt aan het belang van iedereen die thuis in onveiligheid leeft.