"Hoe kunnen we de gemeenschap ondersteunen om kinderen een gezondere start te gunnen?"

Weblogbericht | 16-05-2022 | voor Jeugd & Gezin

In het actieprogramma Kansrijke Start staat de verbinding tussen het medisch en sociaal domein centraal en de verbinding is inmiddels ook gemaakt. In 275 gemeenten wordt er gewerkt aan de vorming van lokale coalities waarin de geboortezorg, het sociaal domein en JGZ met elkaar samenwerken.

Door kennisdeling en samenwerking versterken zij elkaar. Maar ook belangrijk is het aansluiten op de ‘community’ waarbinnen de gezinnen, aanstaande ouders en zwangeren zich begeven.

Frederiek Flik van Kansrijke Start ging hierover in gesprek met Koos van der Velden, hoogleraar publieke gezondheid en lid van de Landelijke coalitie Kansrijke Start, Symone Detmar onderzoeker en hoofd programma Preventie en Gezondheid Jeugd bij TNO en Bart Looman, adviseur en programmamanager bij Pharos van o.a. het programma Gezond opgroeien. Zij zijn van mening dat dit hét moment is om in het actieprogramma Kansrijke Start de community meer te betrekken en te versterken.

Zijn er al voorbeelden in de lokale coalities waar de community aanpak naar voren komt?

Bart: “Op dit moment wordt er in de lokale coalities vooral gekeken naar wat professionals doen in de contacten die zij hebben met de cliënten, terwijl de mensen of inwoners het grootste gedeelte van hun tijd geen contact hebben met een professional. Hij geeft een voorbeeld: We kunnen heel lang nadenken over hoe een verloskundige het beste kan vertellen aan iemand die zwanger is dat die moet stoppen moet roken en daarvoor hulp kan aanbieden maar zolang dat diegene niemand in haar omgeving heeft die haar steunt om te stoppen met roken. Ja, dan mis je een heleboel."

"In de lokale coalities focussen we ons nog veel op de professionals die we om de tafel moeten hebben, maar het idee van de gemeenschap en wat de mensen die je wilt bereiken graag zouden willen, dat hobbelt er toch nog een beetje achteraan. Ik hoop dat er meer besef komt over ‘hoe hebben we nu echt invloed op de gemeenschap en hoe kunnen we die gemeenschap ondersteunen om kinderen een gezondere start te gunnen."

Symone geeft aan dat als we kijken naar het verhaal van de eerste duizend dagen ‘CenteringParenting’ en ‘CenteringPregnancy’, een groepsgerichte aanpak vanuit respectievelijk de JGZ en verloskundigen, mooie voorbeelden zijn om het community denken te versterken:

“De wijze van zorgverlening via Centering heeft een grote meerwaarde voor het community denken. Daarmee trek je namelijk samen op in een groep. En die groep kan je ondersteunen om bij je beslissingen te blijven. Als we kijken naar het voorbeeld van Bart zien we dat vrouwen die hebben meegedaan aan Centering meer stoppen met roken en bijvoorbeeld ook meer starten met het geven van borstvoeding. Je ziet dat mensen die in dezelfde situatie en omgeving zitten elkaar heel erg kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld tijdens de zwangerschap.”

“Het is ook te realiseren via andere route”, vertelt Koos. “In Rotterdam loopt er bijvoorbeeld een project voor jonge moeders waarbij ze met elkaar de tuin onderhouden. Daar hebben ze een community opgebouwd waar ze tijdens het tuinieren praten over zwangerschap, geboorte en kinderen. Het gaat er om dat je creatief bent, het is niet alleen kennis delen of doorgeven, maar ook samen dingen doen.”

Komen gesprekken dan ook makkelijker op gang dan wanneer iemand in gesprek is met een professional?

Bart: “Dit is denk ik de belangrijkste slag die we nu moeten slaan. Centering is een heel goed voorbeeld van hoe je het element van groepsgericht werken koppelt aan de professionals, zodat je ervoor zorgt dat de informatie die rondgaat in de groep ook echt klopt terwijl je aansluit op de leefwereld en taal van de deelnemers. Daar hebben we nog een stap te zetten.

We horen nog steeds vaak het verhaal over moeilijk bereikbare groepen. Maar probeer het verhaal eens om te draaien naar moeilijke bereikbare professionals. Hoe kunnen we die professionele ondersteuning beter bereikbaar maken?

Neem het voorbeeld van een flat waar in de wat grotere gemeenschapsruimte iets georganiseerd wordt, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Soms worden dit soort ideeën bestempeld als ouderwets. Terwijl dit juist de plekken zijn waar jij je buurman of buurvrouw ontmoet. Zij kunnen net degene zijn waar je durft aan te bellen als je omhoog zit. In de fase dat je met kleine kinderen zit ben je zo kwetsbaar, dan is het van wezenlijk belang dat je in je omgeving terug kunt vallen op anderen.”

Koos: “Om de mensen te bereiken is het ook van belang om te kijken wie de informele leider is in de buurt. Dit kan een leider zijn van de moskee, de school of een wijkagent. Allemaal belangrijke personen in een wijk maar ook voor elke wijk verschillend. Informele sleutelpersonen zijn cruciaal.”

Symone deelt deze gedachte en vult aan: “Ik denk dat het belangrijk is dat we kijken naar de settingen waar deze mensen komen en daar het community-denken te versterken en bevorderen zoals bijvoorbeeld de school, maar ook de verloskundige praktijk of de JGZ. Het is fantastisch om in de buurt zoveel mogelijk gelegenheid te hebben om elkaar te ontmoeten, maar dat komt er in zekere zin bij.”

Er is ook een groep mensen die vanwege problemen als geweld, verslaving of een taalbarrière hun weg niet vindt naar deze instellingen.

Symone: “Ik denk inderdaad dat er een wat kleinere groep is die we niet bereiken. Dit zou beter in kaart gebracht moeten worden. Een mooi voorbeeld waarbij dit wel lukt is online Centering tijdens de corona periode: Eritrese vrouwen door heel Nederland, die de Nederlandse taal nog niet goed beheersen, worden nu bereikt door middel van online bijeenkomsten en kunnen hun vragen stellen over zwangerschap.”

Koos: “Naast deze kleine groep mensen gaat het ook om continuïteit in de zorg. De mensen die je bereikt en tegenover de verloskundige zitten hebben ook behoefte aan vastigheid. Continuïteit in de zorgverlening is een probleem. Vrouwen hebben vaak wisselende verloskundigen of wisselende jeugdverpleegkundigen. Het is cruciaal dat je een vast persoon hebt waarop je vertrouwt. Bij teveel wisseling gaat het vertrouwen weg.”

Hoe de community aanpak ingezet kan worden in de lokale coalities, welke kansen er nog liggen en welke rol het programma Kansrijke Start daarbij kan spelen, lees je in heel het complete interview.