Interview met Tom de Kleer - Aanpak Wachttijden Holland Rijnland

Weblogbericht | 28-11-2023 | voor Jeugd & Gezin

“De aanpak helpt beleid te vertalen naar de praktijk. Maar dan niet volgens een (bestuurlijke) blauwdruk vanuit de regio, maar stapsgewijs en gezamenlijk, door de verbinding te leggen met en tussen aanbieders in de specialistische zorg en de lokale toegang.”

Waarom zijn jullie aan de slag gegaan met het aanpakken van wachttijden in jullie regio? Wat maakt dat jullie Team Aanpak Wachttijden hebt benaderd voor ondersteuning? 

“In onze regio stijgt het aantal jongeren in de jeugdhulp, en daaraan gekoppeld de lengte van de wachtlijsten. Ook de kosten nemen toe. De wethouders in onze regio hebben het beleidsteam de bestuurlijke opdracht om wachttijden aan te pakken. We wilden niet het wiel uitvinden, maar leren van wat er elders al gebeurt. Dit is de reden waarom aan Team Aanpak Wachttijden gevraagd is om ondersteuning te bieden: Wat waren goede voorbeelden elders uit het land? Waar konden we aansluiten bij wat er loopt in onze regio? En hoe konden we via de innovatie-methodiek werken, zodat we oplossingen in het hier-en-nu steeds koppelen aan langetermijnvisie.” 

Wachttijden zijn een van de vele vraagstukken die spelen in Holland Rijnland. Er zijn ook begrotingstekorten en er is een implementatie Hervormingsagenda Jeugd en het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming. Hoe past het aanpakken van wachttijden daar ook nog bij?

“Het verbinden van de aanpak wachttijden met regionale opgaven en landelijke ontwikkelingen, vraagt continue aandacht op zowel de inhoud als de vertaalslag in de regio. Grofweg werken we gelijktijdig op twee sporen. Enerzijds hebben we een open dialoog over onze visie, welke richting willen we op en welke toekomst zien we voor de jeugdigen in Holland Rijnland? Daarnaast geven we handen en voeten in de uitvoering en gebruiken we Aanpak wachttijden als vliegwiel om focus te creëren voor al die opgaven in de regio. "

“Ons hoofddoel is een stabiel zorglandschap en daarvoor proberen we samen een structuur te bouwen, capaciteit in te zetten en een stabiele begroting te realiseren. Een belangrijk uitgangspunt is dat de aanpak wachttijden en het realiseren van een stabiele begroting elkaar niet bijten, maar elkaar versterken. Dat doen we door de verschillende opgaven in elkaar te integreren.”

“Het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming en de Hervormingsagenda komen terug in de ontwikkellijnen van de aanpak wachttijden. Een voorbeeld is de ontwikkeling van de verklarende analyse. Als kinderen in de juiste volgorde de juiste zorg krijgen, gaat dit effect hebben op de wachttijden.”

“Zelf breng ik ook nadrukkelijk en tegelijkertijd het belang van doorontwikkeling van de lokale toegang naar voren. Gemeenten kunnen niet alleen maar naar de regio kijken om met oplossingen te komen, maar moeten juist lokaal aan de slag. In Nieuwkoop hebben we een Jeugd- en Gezinsteam dat stevig staat. Onze cijfers zijn best goed. Als belangrijkste voorwaarde daarvoor zie ik continuïteit in beleid, dat bestuurlijk doorleef wordt. Daarnaast; kostenbewust werken, altijd vanuit de inhoud. Een diversiteit van medewerkers met uiteenlopende en elkaar aanvullende specialismen en relatief veel autonomie. En ten slotte een goede samenwerking met allerlei lokale partners, zoals huisartsen en het onderwijs.   

Wat is nodig om te starten? 

“Allereerst: durf de complexiteit klein te maken. Een voorbeeld betreft de collectivering van zorg en de daarvoor noodzakelijke samenwerking tussen aanbieders. Van bestuurders vraagt het lef om inhoud en financiën aan elkaar te koppelen en niet voor de quick-win oplossing te gaan die op termijn mogelijk ongewenste of schadelijke effecten heeft. Ook is er moed voor nodig om als gelijkwaardige partners op te trekken en middelen te reserveren voordat er een vaststaand plan beschikbaar is. Ten slotte hoort daar wat mij betreft - gekoppeld aan de noodzaak om de complexiteit en daarmee ook mogelijke oplossingen klein te maken - de realisatie dat we niet van de een op andere dag een systeem hebben wat optimaal functioneert. Wil je een verschil maken, dan moet je durven om kleine stappen te zetten, en geduld te hebben. De doorontwikkeling in de lokale toegang is daar ook een uitstekend voorbeeld van.”

Aanpak wachttijden is een opgave die je als gemeenten niet alleen kunt oppakken, maar met ketenpartners, verwijzers, aanbieders en onderwijs. Hoe zorg je daar voor? 

“Een gezamenlijk probleem, kunnen we alleen gezamenlijk oplossen. Focus je dus op het gezamenlijke probleem, iedere ketenpartner heeft last van de wachttijden in de jeugdzorg. Die gezamenlijke basis voor vertrek geven we letterlijk vorm: gemeenten, zorgaanbieders, GI’s, Toegang en onderwijs zitten gelijkwaardig aan een brede ontwikkeltafel. Dit geeft een dynamiek van gezamenlijkheid. Vanuit deze groep is een kerngroep geformeerd. Deze trekt nu de doorontwikkeling en maakt de keuzes. De gemeente faciliteert vervolgens met beleidscapaciteit en financiële middelen om experimenten uit te kunnen voeren. Zorgaanbieders leveren capaciteit en kennis.” 

In het aanpakken van wachttijden werk je met het landelijk Team Aanpak Wachttijden samen. Wat heb je aan hun ondersteuning?

“Je krijgt kennis van de landelijke aanpak wachttijden, dat is vergelijkingsmateriaal.  Het geeft richting en expertise aan bestuurders en ketenpartners en meer ‘gewicht’ aan het programma. En er is ‘doe-kracht’; de aanpak wordt voorbereid, uitgewerkt en samen maak je vervolgstappen.”

Om samen te werken is het belangrijk om naar dezelfde werkelijkheid te kijken, hetzelfde beeld te zien. Wat heeft het brede (gedeeld) beeld opgeleverd tot nu toe?  

“Omdat je met elkaar in een proces zit waarbij je alleen de volgende stap en de stip op de horizon ziet, geeft het brede beeld houvast en richting. Om tot dat beeld te komen is vooral belangrijk dat iedere betrokken partner daar input op levert, dat het transparant is en wat met de input gebeurt. We hebben een overzicht van dat wat door iedereen is ingebracht.  Maar we hebben het ook geclusterd, en focus en prioritering aangebracht. Er is daardoor draagvlak voor waar we nu gezamenlijk mee starten. Wat belangrijk is om te realiseren: je komt nooit tot een compleet en perfect gedeeld beeld. Waar je naar streeft is een goed genoeg beeld, een beeld wat herkend wordt, en wat voldoende is om de volgende stap te zetten.”