Dreigend armoedeprobleem nieuwe uitdaging voor gemeenten

Weblogbericht | 30-11-2022 | voor Jeugd & Gezin

“Financiële stress kan een weerslag hebben op onze kinderen.”

Vaak kijken we als het gaat om problemen bij jeugdigen naar psychische of medische symptomen. We vergeten daarbij dat er andere oorzaken aan ten grondslag kunnen liggen. Een steeds vaker voorkomend en dreigender probleem is de financiële situatie van gezinnen.

Armoede maakt deel uit van wat Samir Toub, wethouder van Diversiteit, zorg, jeugd en maatschappelijke ontwikkeling in Eindhoven, ‘een groeiende complexiteit van de casuïstiek’ noemt. “Die complexiteit maakt de oplossing lastig, ook gezien de diverse uitdagingen waarmee we te maken hebben binnen het jeugdzorgaanbod. Wat dat betreft wijken we in Eindhoven niet af van het landelijke beeld.” Het armoedepatroon baart de wethouder zorgen.

Deltaplan

Al eerder was de urgentie van de jeugdproblematiek voor Eindhoven reden om te starten met een ‘Deltaplan’. Programmamanager en voorheen ambassadeur regio Brabant voor OZJ Thomas Dijksman:

Met het Deltaplan zijn we, nu een keer zonder financiële regeldruk, met zorgaanbieders om de tafel gegaan om te kijken waar de kansen liggen in de stad, ook op het gebied van de aanpak van de wachttijden in de jeugdzorg. Vooruitlopend op het landelijke hervormingsprogramma willen we zicht krijgen op de actuele zorgvraag in onze stad en kinderen díe hulp geven die ze nu nodig hebben.

Daarnaast duikt Eindhoven middels ‘Keukentafelgesprekken’ samen met hulporganisaties dieper de gezinssituatie in, terwijl met het initiatief ‘Buurtgezinnen’ de directe omgeving bij het gezin wordt betrokken. Dat kan gaan om kleine dingen, “bijvoorbeeld als er even op de kinderen gepast moet worden terwijl de moeder weg moet voor een gesprek over haar bijstandsuitkering”, schetst Dijksman. “Dit soort initiatieven is met name belangrijk, ook om zoveel mogelijk te voorkomen dat de dreigende armoedegolf weerslag krijgt op het kind.”

Dijksman refereert hier aan de ‘verklarende analyse’ waarbij eerst goed gekeken wordt naar de situatie van het kind in de eigen omgeving. “Oorzaken van problemen bij kinderen kunnen letterlijk een te hoge energierekening zijn waardoor de emmer overloopt binnen een gezin.” Volgens Samir Toub is hiermee een andere richting ingeslagen.

Zowel bij gemeente als zorgorganisatie zien we, zeker in onze regio, dat symptoombestrijding plaats maakt voor een meer gezinsgerichte visie op de situatie rond het kind en het gewone leven.

Generalisten

Hoe maak je als gemeente financiële problemen, voor veel mensen immers een lastig onderwerp om mee naar buiten treden (denk maar aan schaamtegevoel, eigenwaarde), bespreekbaar? Toub: “Daar zijn meerdere routes voor mogelijk. De belangrijkste is om samen met onze zorgpartners zoveel mogelijk bij gezinnen thuis te komen, onder andere via de genoemde initiatieven Keukentafelgesprekken en Buurtgezinnen. Eventuele achterliggende financiële oorzaken van problemen binnen een gezin worden dan al snel duidelijk. Daarnaast zijn onze medewerkers in de zorgtoegang geschoold in het herkennen van de aard van problemen. Juist generalisten hebben kennis van veel zaken, waaronder de armoedeproblematiek. Veel van hen zijn gespecialiseerd in de leefwereld van de jeugdige, ook in relatie tot de armoedeproblematiek.”

Uitdaging

Wat kun je als gemeente of zorgorganisatie vervolgens doen om de situatie van jeugdigen binnen een gezin met financiële stress te verbeteren? Toub:

Enerzijds kun je met het gezin kijken naar de oorzaken en daar proberen samen een oplossing voor te vinden. Anderzijds zijn verschillende sociale organisaties binnen onze gemeente actief op het gebied van het armoedeprobleem. Zij ondersteunen ons hierbij. Je kunt dit als gemeente niet alleen oppakken, dat moet je samen met je partners doen.

Die structurele aanpak met een sterke focus op de gezinssituatie vereist de nodige energie, aandacht en middelen van gemeenten. Dijksman is hier duidelijk bezorgd voor de toekomst en ziet een spanningsveld gezien het groeiende armoedeprobleem. “De oplossing is niet dat we nu eindeloos veel geld in de jeugdhulp moeten storten, maar dat we te maken krijgen met een toenemende druk op de jeugdzorg als gevolg van de dreigende economische situatie is zeker. Daar ligt voor ons een behoorlijke uitdaging.”