Interview: Marijke Andeweg neemt afscheid als programmamanager Met Andere Ogen

Weblogbericht | 22-06-2022 | voor Jeugd & Gezin

“Wat MAO heeft toegevoegd, is het netwerk van de lokale praktijk waarin de samenwerking tussen onderwijs, zorg en professionals gewoon gebeurt.”

In het kort, hoe kijk je terug op de afgelopen periode?

“Met dierbaarheid, respect en hoop. Mijn geloof is versterkt dat je het verschil maakt door mensen met elkaar te verbinden. Ik ben heel blij dat ik bij heb kunnen dragen aan het advies voor het vervolg van MAO. Dat ik echt nog even boven het programma heb kunnen hangen met de vraag; wat draagt bij aan de bedoeling en hebben we de juiste transitie doorgemaakt en wat is er nodig voor het vervolg?

Lees meer over MAO II: De vrijblijvendheid voorbij

Er is veel machteloosheid, maar het systeem zijn we ook echt zelf. We kunnen zelf bijdragen aan de verandering. Je ziet overal veranderfonteinen. De kracht zit in de lokale praktijk en bij ouders, kinderen en professionals.

Jan Rotmans (Hoogleraar Transitiekunde) stelt dat er een kantelpunt komt als 25% in de praktijk anders doet. Dat anders doen, is dat ontwikkelkansen van kinderen het vertrekpunt worden in plaats van hoe we het georganiseerd hebben. Die hoop op dat kantelpunt neem ik mee.”

Ben je met die hoop ook bij het programma gestart?

“Onderwijs-jeugd-zorg vond ik best systemisch, maar op de bedoeling; het verbeteren van ontwikkelkansen voor kinderen, ging ik aan.

Ik kom zelf uit Rotterdam-Zuid. En ik weet hoe het is om met een achterstand te beginnen en alle stoplichten op rood lijken te staan. Het was geen vanzelfsprekendheid dat mijn kansen en talenten er vanzelf uit zouden komen. Ik voel een enorme gedrevenheid om iets te betekenen voor al die kinderen die met een achterstand beginnen.

Daarnaast hebben wij zelf een zoon met ADHD die zijn middelbare school niet af heeft kunnen maken. Naast dat ik professional ben en werk met veranderaanpakken, ben ik zelf ervaringsdeskundige. Nu ook als ouder. Dat maakte het wel emotioneel.  Ik maak gebruik van mijn vakvrouwschap, maar het ene onderwerp komt dichterbij dan het andere. Het raakt me echt.

Terugkijkend op de netwerkaanpak van MAO heb ik er hoop uit overgehouden. Ik geloof echt dat als onze zoon nu nog op school zat, er een aantal dingen anders waren gelopen. En ook dat wij als ouders een aantal dingen anders zouden doen dan dat we gedaan hebben.”

“Het helpt als professional, dat je je afvraagt: Wat staat mij in de weg om het echte gesprek te voeren? En benoem dat.”

“Wat alle ouders nodig hebben is dat je op basis van wederkerigheid en gelijkwaardigheid met ze in gesprek gaat. Onderken dat ouders er met emoties in zitten. Vind je het gek?! Geef daar plek aan. Maak plek voor de verschillende rollen en zoek de overeenkomsten. Maak eerst contact, we hebben hetzelfde doel en hetzelfde verlangen. Contact voor contract. En neem daar ook de tijd voor.”

Hoe heeft MAO bijgedragen aan het verbeten van ontwikkelkansen voor alle kinderen?

“Ik heb bij MAO opgetrokken met ouders en kinderen tot aan bestuurders en professionals; Iedereen wil dat ontwikkelkansen van kinderen verbeteren. Wat MAO heeft toegevoegd, is het netwerk van de lokale praktijk waarin de samenwerking tussen onderwijs, zorg en professionals gewoon gebeurt. Het zijn geen experimenten of proeftuinen. Veranderingen beginnen niet in Den Haag, maar in de lokale praktijk.

Als je wilt dat er vanuit de lokale praktijk bovenregionaal wordt verbonden, dan moet je dat ook faciliteren. Laat een netwerk een netwerk zijn. Maak het zo makkelijk mogelijk. Het helpt als er ruimte komt voor mensen die de verbinder kunnen zijn tussen buiten en binnen. En geef die mensen daar de tijd voor.”

De dialoogavonden zijn daar een heel goed voorbeeld van, waarom werkt deze vorm?

“Tijdens een programma duurt het altijd een tijd voordat je echt effect ziet van wat je doet. Dan helpt het om in de tussentijd al met elkaar te delen waar je mee bezig bent. Het gaat altijd over iets anders doen dan dat je het deed. De verhalen van de mensen en professionals helpen je met die verandering. Met de dialoogavonden hebben we dat gesprek gefaciliteerd.”

Wanneer viel het echt in elkaar? Welke dialoogavond heeft echt een transitie in gang gezet?

“Vanuit de ogen van de stuurgroepleden. Toen vroeg ik ze om iemand mee te nemen of in gedachten te hebben waartoe MAO bestaat en dit werk doen. We kwamen echt een stap verder. De bestuurders en directeuren maakten letterlijk en figuurlijk verbinding met hun persoonlijke drijfveren en hun rol en functie en verlangen. En dat nemen ze mee, ook in de hectiek van de dag.

En door het verhaal van Jessica, de moeder van Yara, midden in de corona-periode. Ik vroeg haar: Wat kan ik voor je doen? En zij zei: ‘Zorgen dat het verhaal Yara verteld wordt’. We hebben contact gelegd en gezorgd dat haar verhaal is opgeschreven .”

Lees hier het verhaal van Yara

“We hebben een goede schrijver, een tekenaar, een vormgever. Dat helpt echt om de boodschap vorm te geven en verder te brengen. Elk programma heeft een eigen DNA; met eigen communicatie, onderzoeken, waarden en ambassadeurs. Mensen zoals Astrid Ottenheim bijvoorbeeld, die zijn rolmodel voor de verandering die er echt onder ligt.
Ik hoop mee te geven, dat als je je in die grote programma’s faciliterend opstelt, dan is het een kwestie van contact maken, luisteren en samen oplopen."

“Samenwerken rond ontwikkelkansen voor kinderen, dat is de norm. Al het andere niet.”

Vervolg MAO

“MAO loopt nog zeker drie jaar door. Er komt een netwerkregisseur, dat is een nieuwe rol die de netwerkaanpak van MAO naar een volgend niveau moet tillen. Er komen weer nieuwe initiatieven en nog meer goede praktijken. Friesland bijvoorbeeld, dat is een regio waar Hanny Voskuylen, werkzaam bij de Gemeente Leeuwarden,  als koploper van het eerste uur, samen met de partners de regio heeft doorontwikkeld naar een lerend netwerk rond de samenwerking onderwijs, zorg, jeugd en ouders. MAO kan daar een infrastructuur voor bieden.

MAO II heet De vrijblijvendheid voorbij, dat is niet voor niets. We moeten ook echt iets doen om ervoor te zorgen dat op plekken waar het centraal stellen van de ontwikkelkansen voor kinderen niet vanzelfsprekend is, dat wel normaal wordt. Samenwerken rond ontwikkelkansen voor kinderen, dat is de norm. Al het andere niet. In die zin mogen we best wat minder vrijblijvend elkaar aansporen en aanjagen om dat te doen. Er is geen reden om het niet doen. Geen valide reden in ieder geval.”

Zonder wrijving geen glans, hoe ga je daarmee om? Wat moet er gebeuren om die glans erop te krijgen en te houden?

“Onderkennen dat het erbij hoort, die wrijving. Als we doen wat we deden, krijgen we wat we hadden. Mensen willen wel veranderen, maar zijn bang voor de pijn van verandering. Daarom geloof ik in de MAO-tafel. Omdat je elkaar daar vasthoudt. En dat je liefdevol maar beslist met de neuzen dezelfde kant op staat om er alles aan te doen om het gemakkelijker te maken voor een kind om zich te ontwikkelen naar zijn/haar mogelijkheden. Daarmee krijg je het kantelpunt van 25%.

Ik hoop dat MAO in de toekomst echt een netwerk is van de lokale praktijk. Dat er nog veel meer veranderfonteinen op veel meer plekken komen waar mensen samenwerken en beseffen; dat zijn wij ook. Dat hoop ik. Uiteindelijk moeten die ouders en professionals het lokaal voor elkaar krijgen. Zodat er straks nog veel meer kinderen zijn voor wie het gemakkelijker wordt om hun talenten te ontwikkelen.”

Hoe voelt het om afscheid te nemen?

“Weemoedig. Het is nu tijd voor andere mensen om MAO weer een stap verder te brengen. Daar zijn andere mensen voor nodig. Het is mijn werk en ik deed dat met hart en ziel en ik vind het ook weer leuk om verder te gaan.

Vanuit MAO neem ik de ervaring mee hoe je een landelijk netwerk in een grotere transitie organiseert. Hoe kan je als ministerie meewerken in zo’n lokale aanpak? En de hoop. In de rol als programmadirecteur bij Met Andere Ogen stop ik, maar onderwijs, jeugd en ouderbetrokkenheid heeft me wel gegrepen. Elk kind dat verstrikt raakt in het systeem, is er één te veel. En als ik ergens nog een bijdrage kan leveren om dat te voorkomen, dan doe ik dat natuurlijk.”

Meer informatie over de Aanpak Met Andere Ogen vind je op de website: www.aanpakmetandereogen.nl